„Ojciec…,prać?”

To pytanie braci Kiemliczów z sienkiewiczowskiego „Potopu”, które stało się najsłynniejszym sloganem reklamowym początku lat 90tych. I to w zasadzie tyle, co chciałem napisać o reklamie detergentu do prania.

A teraz będzie o praniu bez proszku, wody, pralki i skarpetek, tj. o praniu pieniędzy. Zaznaczam tylko, że dalej nie będzie prosto i relaksująco, ale cierpliwie doczytajcie do końca, bo to temat z tych poważnych!

Gwoli przypomnienia…, od 13.07.2018 r. obowiązuje „nowa” ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która określa zasady oraz tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy, przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu, stosowania szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom, grupom i podmiotom oraz określa obowiązki podmiotów uczestniczących w obrocie finansowym w tym m.in. w zakresie gromadzenia i przekazywania informacji.

„Nowa” treść ustawy jest wynikiem zaimplementowania DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE.

Instytucjami obowiązanymi w myśl ustawy są m.in.:

1. zakłady   ubezpieczeń wykonujące   działalność, o której mowa w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 895, 1180 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 355 i 680), tj. ubezpieczenia na życie,
2.  pośrednicy ubezpieczeniowi wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń wymienionych w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, tj. ubezpieczenia na życie z wyłączeniem agenta ubezpieczeniowego, który jest agentem ubezpieczeniowym wykonującym czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu oraz nie pobiera od klienta składki ubezpieczeniowej ani od zakładu ubezpieczeń kwot należnych klientowi.

Pośrednikiem ubezpieczeniowym jest zaś agent ubezpieczeniowy, który wykonuje dystrybucję ubezpieczeń albo dystrybucję reasekuracji za wynagrodzeniem (art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń).

Wniosek jest więc taki, że agent ubezpieczeniowy (z wyłączeniem tzw. „wyłącznego agenta”) w rozumieniu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń wykonujący czynność pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczenia na życie zobowiązany jest do realizacji obowiązków określonych w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ale o tym zapewne już wiecie.

Czym jest zatem pranie pieniędzy?

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy… nie określa definicji wprost, ale odwołuje się do art. 299 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, który stanowi, że prania pieniędzy dopuszcza się ten, kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, orzeczenie przepadku.

Tyle definicji… Chciałbym łatwiej, ale chyba się nie da.

Jakie „techniczne” obowiązki   ustawowe   spoczywają na agencie, tj. instytucji obowiązanej?

Po pierwsze: Wyznaczenie kadry kierowniczej odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków ustawowych (art. 6 ustawy).

Instytucje obowiązane wyznaczają kadrę kierowniczą wyższego szczebla odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie.

Po drugie: Wyznaczenie członków organu zarządzającego instytucji obowiązanej odpowiedzialnych za wykonanie obowiązków ustawowych (art. 7 ustawy).

W przypadku instytucji obowiązanej, w której działa zarząd lub inny organ zarządzający, wyznacza się spośród członków tego organu osobę odpowiedzialną za wdrażanie obowiązków określonych w ustawie.

Po trzecie: Wyznaczenie pracownika zajmującego kierownicze stanowisko odpowiedzialnego za wykonanie obowiązków ustawowych (art. 8 ustawy).

Instytucje obowiązane wyznaczają pracownika zajmującego kierownicze  stanowisko  odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników i innych osób wykonujących czynności na rzecz tej instytucji obowiązanej z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, oraz finansowaniu terroryzmu. Wyznaczony pracownik jest również odpowiedzialny za przekazywanie w imieniu instytucji obowiązanej zawiadomień, o których mowa w:

– art. 74 ust. 1 (zawiadomienie Generalnego Inspektora o okolicznościach mogących wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy),

– art. 86 ust. 1 (zawiadomienie Generalnego Inspektora o podejrzanej transakcji),

– art. 89 ust. 1 (zawiadomienie prokuratora o podejrzeniu pochodzenia wartości majątkowych z przestępstwa innego niż przestępstwo prania pieniędzy), art. 90   (zawiadomienie   Generalnego   Inspektora o podejrzanej transakcji po jej przeprowadzeniu).

Po czwarte: Przeprowadzenie oceny ryzyka przez instytucje obowiązane (art. 27 i 28 ustawy).

Instytucje obowiązane identyfikują i oceniają ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do ich działalności, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw. Działania te mają być proporcjonalne do charakteru i wielkości instytucji obowiązanej.

Oceny ryzyka należy sporządzić w postaci papierowej lub elektronicznej i w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż co 2 lata, zaktualizować – w szczególności w związku ze zmianami czynników ryzyka…, a na żądanie Generalnego Inspektora przekazać ją wraz z innymi informacjami mogącymi mieć wpływ na krajową ocenę ryzyka.

Po piąte: Obowiązek przechowywania dokumentacji (art. 49 ust. 1 i 2 ustawy).

Instytucje obowiązane przechowują przez okres 5 lat, licząc od dnia zakończenia stosunków gospodarczych z klientem lub od dnia przeprowadzenia transakcji okazjonalnej:

– uzyskane w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego kopie dokumentów i informacje…,

– dowody potwierdzające przeprowadzone transakcje i ewidencje transakcji, obejmujące oryginalne dokumenty lub kopie dokumentów konieczne do identyfikacji transakcji.

Natomiast wyniki bieżących analiz przeprowadzanych transakcji – przez okres 5 lat, licząc od dnia ich przeprowadzenia.

Po szóste: Wprowadzenie wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy (art. 50 ustawy).

Instytucje obowiązane wprowadzają wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która obejmuje w szczególności m.in. czynności lub działania podejmowane w celu ograniczenia ryzyka prania pieniędzy i właściwego zarządzania tym ryzykiem.

Zwracam szczególnie uwagę na ten obowiązek, ponieważ uznaję go za najbardziej istotny.

Po siódme: Przeprowadzanie szkoleń (art. 52 ustawy).

Instytucje obowiązane zapewniają udział osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków, uwzględniających zagadnienia związane z ochroną danych osobowych.

Po ósme: Wprowadzenie wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania   naruszeń   przepisów z   zakresu   przeciwdziałania   praniu   pieniędzy i ochrona pracowników przed działaniami represyjnymi (art. 53 i 53a ustawy).

Instytucje obowiązane opracowują i wdrażają wewnętrzną procedurę anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz zapewniają pracowniom wykonującym czynności związane z realizacją obowiązków ustawowych ochronę przed podejmowaniem wobec tych osób działań o charakterze represyjnym….

Przedstawione powyżej obowiązki to raczej „startowe” wymagania ustawodawcy wobec podmiotu obowiązanego. Nie jest to jednak lektura do poduszki. Im dłużej ją czytasz, tym bardziej chcesz włączyć Netflix. Żarty kończą się jednak przy rozdziale 13 ustawy – kary administracyjne – o zgrozo! Numeracja tego rozdziału wydaje się być nieprzypadkowa☺

Gdyby jednak ktoś z czytelników Asistenta, będąc podmiotem obowiązanym, zechciałby zrealizować siódmy z obowiązków ustawowych, to posłużę szkoleniową pomocą (www.iusdebitum.pl).

P.S.

– „Ojciec…, prać?”

– „Prać, ale w Pollena 2000.”

Autor

Artur Korzeniewski