Życie, życie jest nowelą…
Jakiś czas temu wziąłem udział w „Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021”. Uczyniłem tym samym zadość ustawodawcy, ale tylko dlatego, że niewykonanie obowiązku udzielenia informacji w spisie powszechnym sankcjonowane jest karą grzywny do 5 tys. zł (art. 57 ustawy o statystyce publicznej) – o czym Was, czytelników „po wielkim cichu” informuję.
Odpowiadając na pytanie rachmistrza o datę urodzenia dość szybko uświadomiłem sobie (mimo że było to oczywiste), że należę już do tej grupy osób, których życie bardzo powoli, ale jednak wiąże się z ryzykiem jego utraty, a więc końcem…noweli. Mimo, że wcale nie chcę tak myśleć, bo wciąż czuję się „i piękny, i młody”, to pragmatyzm życiowy podpowiedział mi, abym ubezpieczył swoje życie i o tym jest dzisiejsze moje pisanie, tj. o umowach ubezpieczenia osobowego.
Zatem, tak po krótce:
1. Kategorie ubezpieczeń
Kodeks cywilny kategoryzuje ubezpieczenia na:
• ubezpieczenia majątkowe;
• ubezpieczenia osobowe.
2. Ubezpieczenie osobowe[1]
Ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć:
• przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku;
• przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.
W umowie ubezpieczenia na życie zawartej na cudzy rachunek, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się nie wcześniej niż następnego dnia po tym, gdy ubezpieczony oświadczył stronie wskazanej w umowie, że chce skorzystać z zastrzeżenia na jego rzecz ochrony ubezpieczeniowej. Oświadczenie powinno obejmować także wysokość sumy ubezpieczenia. Zmiana umowy na niekorzyść ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego wymaga zgody tego ubezpieczonego.
3. Wypowiedzenie umowy
Przy ubezpieczeniu osobowym ubezpieczający może wypowiedzieć umowę w każdym czasie z zachowaniem terminu określonego w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w razie jego braku – ze skutkiem natychmiastowym.
W braku odmiennego zastrzeżenia umowę uważa się za wypowiedzianą przez ubezpieczającego, jeżeli składka lub jej rata nie została zapłacona w terminie określonym w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia mimo uprzedniego wezwania do zapłaty w dodatkowym terminie określonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia. W wezwaniu ubezpieczającego powinny być podane do wiadomości ubezpieczającego skutki niezapłacenia składki
4. Uposażony
Ubezpieczający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej. Ubezpieczający może również zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela. Ubezpieczający może każde z tych zastrzeżeń zmienić lub odwołać w każdym czasie.
W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek dla wskazania jednej lub większej ilości osób uprawnionych konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że uprawnienia te ubezpieczony może wykonywać samo dzielnie.
Jeżeli wskazano kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczono udziału każdej z nich w tej sumie, ich udziały są równe.
Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym.
Wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł przed śmiercią ubezpieczonego albo jeżeli umyślnie przyczynił się do jego śmierci. Jeżeli w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umówiono się inaczej.
5. Samobójstwo ubezpieczonego
Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy.
6. Ograniczenie zarzutu podania nieprawdziwych danych
Jeżeli do wypadku doszło po upływie lat trzech od zawarcia umowy ubezpieczenia na życie, ubezpieczyciel nie może podnieść zarzutu, że przy zawieraniu umowy podano wiadomości nieprawdziwe, w szczególności że zatajona została choroba osoby ubezpieczonej. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić powyższy termin.
Na koniec już, humorystycznie, acz w kontekście „ryzyk życiowych”, zacytuję Marka Twaina:
„Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie jest bezpieczne, kiedy obraduje Parlament.”
Autor
Artur Korzeniewski
[1] art. 829- 834 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U.2020.1740 ze zm.)
